Aşılama Tedavisi

Aşılama tedavisi, tıbbi adıyla “intrauterin inseminasyon” (IUI), kısırlık tedavisinde kullanılan bir yardımcı üreme tekniğidir. IUI, özel olarak hazırlanmış spermlerin doğrudan bebeğin geliştiği organ olan rahme yerleştirilmesiyle gebelik şansını artırmayı hedefler. Prosedür, “suni döllenme” olarak da bilinir.

IUI’de sperm, yumurtalığın bir veya daha fazla yumurta bıraktığı dönemde rahim içine yerleştirilir. Hedef; sperm ile yumurtanın, rahmi yumurtalıklara bağlayan fallop tüpünde buluşmasıdır. Bu gerçekleşirse gebelik oluşur.

İntrauterin inseminasyon, kişinin adet döngüsüyle zamanlanarak planlanır. Aylık döngü sırasında iki yumurtalıktan birinde yumurtlama olur ya da yumurtlamayı desteklemek için IUI ile birlikte yumurtlama uyarıcı ilaçlar kullanılabilir. Hangi yaklaşımın seçileceği kısırlık nedenlerine göre belirlenir.

Kimlere Uygulanır?

Bir çiftin veya bir kişinin hamile kalamaması çeşitli nedenlere bağlı olabilir. IUI’nin sık tercih edildiği durumlar şunlardır:

• Açıklanamayan infertilite: Çoğu zaman ilk basamak tedavi olarak IUI uygulanır. Genellikle yumurtlama uyarıcı ilaçlarla birlikte planlanır.
• Endometriozis ile ilişkili infertilite: Rahim içi dokusunun rahim dışında görülmesi doğurganlığı etkileyebilir. Başka belirgin bir faktör yoksa, erken evre ve yaygın olmayan olgularda IUI ilk yaklaşım olabilir.
• Hafif erkek faktörlü infertilite (subfertilite): Semen analizinde sayı, şekil veya hareketle ilgili hafif sorunlar varsa, sperm hazırlama işlemi sayesinde daha kaliteli spermler seçilerek IUI ile başarı şansı artırılabilir.
• Rahim ağzına bağlı infertilite: Servikal mukusun aşırı yoğun olması ya da servikste yara izi/kanal darlığı spermin geçişini zorlaştırabilir. IUI, spermi doğrudan rahim içine vererek servikal engeli atlar.
• Yumurtlama bozuklukları: Yumurtlama olmaması veya yumurta rezervinin/dövri içindeki yumurta gelişiminin yetersiz olması gibi durumlarda IUI tercih edilebilir.
• Semen alerjisi (nadiren): Menideki proteinlere karşı alerji durumunda, yıkanmış sperm kullanımıyla hem gebelik hedeflenir hem de rahatsız edici semptomlar azaltılabilir.

Olası Riskler

IUI genellikle basit ve güvenli bir işlemdir; ciddi sağlık sorunları nadirdir. Olası riskler:

• Enfeksiyon: İşlem sonrası hafif enfeksiyon riski vardır.
• Lekelenme: Kateterin rahme yerleştirilmesi sırasında hafif vajinal kanama görülebilir; genellikle gebelik şansını etkilemez.
• Çoğul gebelik: IUI’nin kendisi çoğul gebelik riskini artırmaz; ancak doğurganlık ilaçlarıyla birlikte uygulandığında ikiz/üçüz olasılığı artabilir. Çoğul gebelikte erken doğum ve düşük doğum ağırlığı riski daha yüksektir.

İşleme Hazırlık

• Yumurtlama takibi: Zamanlama kritik olduğu için transvajinal ultrasonla follikül gelişimi izlenir. Gerekirse çatlatma iğnesi (HCG) veya diğer ilaçlar verilir. Doğal takip sikluslarında ev tipi LH (yumurtlama) testleriyle zamanlama desteklenebilir.
• Doğru zamanlama: Çoğu IUI, yumurtlama belirtilerinden 1–2 gün sonra yapılır. Kontrollü yumurtlama sağlandıysa, çatlatma iğnesinden yaklaşık 35–36 saat sonra işlem planlanır.
• Semen örneğinin hazırlanması: Verilen örnek laboratuvarda “yıkama” işleminden geçirilerek daha hareketli ve sağlıklı spermler yoğunlaştırılır; rahimde kramp gibi reaksiyonlara yol açabilecek unsurlar uzaklaştırılır.

IUI Nasıl Yapılır?

İşlem genellikle klinik ortamında, anestezi ve ağrı kesici gerektirmeden uygulanır. Meni örneği hazırlandıktan sonra prosedür birkaç dakika sürer ve hekim, deneyimli bir hemşire eşliğinde gerçekleştirir.

• Hasta jinekolojik muayene masasında uygun pozisyona alınır.
• Vajina duvarlarını nazikçe açmak için spekulum yerleştirilir.
• Sağlıklı sperm içeren enjektör, ince ve esnek bir kateterin ucuna takılır.
• Kateter serviksten rahim içine ilerletilir ve sperm rahim içine bırakılır; ardından kateter ve spekulum çıkarılır.

İşlem Sonrası

Sperm rahme yerleştirildikten sonra kısa bir süre sırtüstü dinlenilir. Sonrasında giyinip günlük rutine dönülebilir. Bir–iki gün sürebilen hafif lekelenme görülebilir.

Sonuçların Değerlendirilmesi

Evde gebelik testi için 2 hafta beklenmesi önerilir. İşlemden iki hafta sonra test yaparak sonucu öğrenebilirsiniz.